De circulaire economie bestaat uit verschillende facetten. De kern van de zaak is het sluiten van de materialen- en grondstoffenkringloop door middel van hergebruik en een modulair ontwerp. Om nog een extra slag te slaan ten opzichte van de grondstoffenschaarste worden ontwerpers ook uitgedaagd op zoek te gaan naar andere grondstoffen. Grondstoffen die algemeen beschikbaar zijn en op vrij korte termijn weer aangevuld kunnen worden.

Een hernieuwbare grondstof is een (bijna) onuitputtelijke grondstof

Soorten hernieuwbare grondstoffen

Een hernieuwbare grondstof is een (bijna) onuitputtelijke grondstof. Het gaat om grondstoffen die binnen een redelijke tijd weer terug groeien of die in de natuur aangevuld worden. Het is de tegenhanger van fossiele grondstoffen of metalen waarvan de bronnen uitgeput raken. Waar moet je dan aan denken?

• Allereerst gaat het om grondstoffen die kunnen groeien. Plantaardige materialen zoals hout, bamboe, riet, vlas, hennep, stro en kurk kunnen allemaal gekweekt en geplant worden om de voorraad weer aan te vullen. Deze grondstoffen heten ook wel biobased grondstoffen;
• Met het houden van dieren is ook al eeuwenlang voorzien in materialen zoals schapenwol en veren en dons;
• Steenachtige materialen zoals zand, klei en grind zijn ruim aanwezig en worden ook in redelijk korte tijd weer aangevuld in bijvoorbeeld rivieren. Daarom vallen deze ook onder de hernieuwbare grondstoffen.

Niet duurzame hernieuwbare grondstoffen

Een voordeel van het gebruik van hernieuwbare, biobased grondstoffen is dat je ze goed kunt kweken en planten. Toch is dat niet altijd duurzaam. De productie van deze grondstoffen mag bijvoorbeeld niet ten koste gaan van de voedselproductie of van oerwouden. Daarom zijn in veel projecten regels opgesteld voor de herkomst van biobased grondstoffen. En wordt er veel onderzoek gedaan naar het werken met materialen die overblijven na de oogst van voedselgewassen. Zo staan biobased grondstoffen de voedselproductie en natuur niet in de weg.

Hernieuwbare of herbruikbare grondstoffen

Bij het schrijven van deze blog kwam ik op meerdere websites de term herbruikbare grondstoffen tegen waar het volgens mij ging over hernieuwbare grondstoffen. In de circulaire economie zijn idealiter alle grondstoffen steeds weer opnieuw bruikbaar. Of ze nu uit een uitputtelijke bron komen (fossiel bijvoorbeeld) of uit een hernieuwbare bron (biobased bijvoorbeeld). In de Cradle to Cradle filosofie worden twee soorten kringlopen onderscheiden. De technische kringloop en de natuurlijke kringloop. In beide kringlopen gaat het over herbruikbaarheid. De hernieuwbare grondstoffen worden in de natuurlijke kringloop opgenomen en verwerkt.

Toepassing

Hernieuwbare grondstoffen worden op allerlei niveaus toegepast:

• De directe toepassingen uit de bouw zijn het meest bekend. Zoals houtbouw of isolatie met schapenwol. Het is leuk om te weten is dat het produceren van biobased bouwmaterialen veel minder energie kost dan het produceren van bijvoorbeeld beton;
• In de kledingindustrie is het gebruik van wol en katoen steeds meer vervangen door polyester. Toch worden de hernieuwbare grondstoffen ook hier weer meer gewaardeerd;
• Een andere bekende toepassing is het gebruik van bijvoorbeeld aardappelzetmeel of maïszetmeel voor het maken van bioplastics en PLA plastic;
• Biobrandstoffen zijn ook een voorbeeld van het gebruik van biobased materialen. Alhoewel deze niet binnen de scope van de circulaire economie vallen.

Het is leuk om te weten is dat het produceren van biobased bouwmaterialen veel minder energie kost dan het produceren van bijvoorbeeld beton

Kijktip

Naast deze voorbeelden zijn er nog veel meer te vinden. Een leuke kijktip is de Tegenlicht aflevering over houtbouw. Met een kleine disclaimer: de bewering dat organisaties zoals Staatsbosbeheer bomen kappen om ze te verkopen aan biomassabedrijven (verbranding voor het opwekken van energie) klopt niet. Hout wat binnen Nederland wordt gekapt, wordt verwerkt voor hoogwaardig gebruik. Dat is ook logisch, want houten planken brengen meer op dan houtsnippers.