Elektronica-afval, ook wel e-waste genoemd, is één van de snelst groeiende huishoudelijke afvalstromen in het westen. In 20 jaar tijd is de hoeveelheid e-waste verdubbeld. En dan gaat het nog alleen over alle kapotte elektronica die is ingeleverd. Want ja, wie heeft er thuis nu niet zo´n la met oude mobieltjes, adapters en kabels? Of een oude stofzuiger die op zolder staat te verstoffen? Tijd om eens in de wereld van de circulaire elektronica te duiken.

Stip aan de horizon

Stel, in de toekomst zou de elektronica sector helemaal circulair zijn. Hoe zou dat er dan uit zien? Ten eerste zouden apparaten dan helemaal modulair ontworpen zijn. Onderdelen kunnen dan vervangen worden, zodat het apparaat zo lang mogelijk mee gaat. Bedrijven bieden online reparatiehandleidingen aan en verkopen onderdelen en reparatiekits. Ten tweede zorgen bedrijven dat de producten aan het einde van de levensduur weer bij hen terugkomen. Bijvoorbeeld doordat het mogelijk is om de producten in te leveren waar je ze ook gekocht hebt. Of door de producten via een lease contract in huis te nemen. Bij de teruggehaalde producten wordt gekeken of het nog gerepareerd kan worden of dat er onderdelen uit ´geoogst´ kunnen worden om weer in nieuwe apparaten te gebruiken. Deze stip aan de horizon is waar we heen zouden willen. Maar daar zijn we nog lang niet. Welke stappen zijn er al wel gezet?

Lease

De meest gesloten kringloop van elektronische apparatuur is lease. Hierbij blijft het product in bezit en beheer van het bedrijf zelf en is het bedrijf verantwoordelijk voor het repareren of vervangen van het apparaat. En dat is de beste stimulans om te zorgen dat het apparaat lang mee gaat! Let wel op of een verhuur of lease bedrijf er ook naar streeft de apparaten te verbeteren. Als ze de normale, op geplande veroudering gebaseerde apparaten verhuren, schiet het weinig op. Voorbeelden van circulaire lease zijn BlueMovement van Bosch met koelkasten, vriezers, wasmachines, stofzuigers en keukenapparaten. Bundles met koffiezetapparaten, wasmachines en vaatwassers. En Gerrard Street met circulaire koptelefoons.

Repareren

Helaas zijn de meeste apparaten nog niet modulair ontworpen en ben je vaak afhankelijk van het bedrijf om het apparaat te laten repareren. Door de hoge kosten wordt dat vaak afgeraden. Apparaten worden zo ontworpen dat ze moeilijk open gemaakt kunnen worden. Bijvoorbeeld doordat de verbindingen verlijmd zijn. En reparatiehandleidingen worden overal van het internet gehaald. Er is wel een tegenstroming aan de gang van mensen die vinden dat iedereen het recht op reparatie zou moeten hebben. Repair Cafés zetten zich in om apparaten weer aan de gang te krijgen en organisaties als iFixit bieden handleidingen en reparatiekits aan. Ook zijn er een aantal bedrijven die wel modulair ontwerpen en losse onderdelen aanbieden. De bekendste daarvan is de Fairphone. De enige modulaire telefoon ter wereld, ontwikkeld in Nederland!

Refurbish

Veel bedrijven schaffen voor hun medewerkers computers, laptops en telefoons aan. En deze willen ze op tijd weer vervangen door nieuwe. Gelukkig belanden steeds minder van deze relatief nieuwe apparaten bij het afval. Bedrijven kunnen een serviceafspraak maken met een gespecialiseerde recycler die zorgt dat alle data van de apparaten verwijderd wordt. En dat de apparaten vervolgens teruggebracht worden naar de oorspronkelijke staat. Deze apparaten worden als refurbished weer op de markt gebracht. Leapp is een voorbeeld van een bedrijf wat Appleproducten op die manier weer refurbished aanbied. En een bedrijf als reBuy biedt deze service aan voor iedereen die een computer, telefoon of ander elektronisch apparaat veilig wil doorverkopen.

Recycling

Als er echt niets meer gedaan kan worden met de elektronica, dan wordt het gerecycled. Er zijn verschillende inleverpunten voor elektronisch afval. Telefoons worden soms ook door goede doelen ingezameld. Kleine elektronische apparaten kun je vaak op inleverpunten bij supermarkten of bouwmarkten kwijt. Grotere apparaten bij het afvalbrengstation. Het apart inzamelen van elektrische apparaten voor recycling heeft verschillende redenen. Bijvoorbeeld dat er nog waardevolle grondstoffen inzitten. Die kunnen er uit gehaald worden via mechanische en chemische processen. Dat wordt ook wel urban mining genoemd. Dit gebeurd bij een kleiner deel van het elektronisch afval bij gespecialiseerde recycling bedrijven. Een andere reden voor apart inzamelen is dat er gevaarlijke stoffen in batterijen en andere onderdelen van elektrische apparaten zitten en dat je daar voorzichtig mee om wilt gaan. Helaas, ondanks een verbod, wordt er nog altijd elektronica-afval naar Afrika en Azië verscheept. Daar worden oude apparaten uit elkaar gehaald en komen mensen dagelijks in contact met allerlei gevaarlijke stoffen. Ook lekken die stoffen in de grond. Closing the Loop is een bedrijf wat oude telefoons weer uit Afrika en Azië ophaalt, om ze in het westen gespecialiseerd te laten recyclen. Bedrijven kunnen bij de aanschaf van telefoons een Closing the Loop bijdrage doen, waarmee ze bijdragen aan het goed verwerken van deze vorm van afval. Een beetje als compensatiebomen laten planten, maar dan door afval beter te laten recyclen dus.

Bijdrage

Om de circulaire elektronica vooruit te helpen is het goed als je alle elektronica op de juiste plekken inlevert. En dat je kijkt naar modulaire, lease of refurbished apparaten. Dat is al een stap in de duurzame richting!